จัดตั้งเพื่อธรรมทาน
หน้าแรก
มงคล 38 ประการ
รวมบทสวดต่าง ๆ
การนั่้งสมาธิ
คติเตือนใจ
วันสำคัญ
นิยายธรรม
หลักธรรมในการปกครอง
16 ตุลาคม 2545
Font : CordiaUPC
พระนิพนธ์สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (จวน อุฏฐายีมหาเถร)
การปกครอง คือการควบคุมว่ากล่าวคนทั้งหมู่ให้อยู่ในระเบียบสม่ำเสมอกัน การปกครองแบ่งเป็น 2 ชั้น ชั้นนอกได้แก่การควบคุมความประพฤติให้เป็นไปตามระเบียบ ชั้นในได้แก่ การควบคุมน้ำใจให้เคารพระเบียบและให้เคารพนับถือผู้ปกครอง
ผลที่มุ่งในการปกครองก็คือ ความอยู่เย็นเป็นสุขร่วมกันของคนทั้งหมู่ที่อยู่ในปกครองอันเดียวกัน ผลอันนี้จะสำเร็จได้ ต้องมีระเบียบสำหรับปกครอง และต้องมีผู้ปกครองตามระเบียบนั้น
ระเบียบควบคุมความประพฤติของคนไว้ได้ แต่ไม่อาจควบคุมน้ำใจคุณธรรมของผู้ปกครองสามารถควบคุมน้ำใจคนที่อยู่ในปกครองไว้ได้
ผู้ปกครอง ก็คือ ผู้นำของหมู่ ซึ่งมีหน้าที่ควบคุมคนทั้งหมู่ ให้ประพฤติตามระเบียบเสมอกัน และมีหน้าที่ควบคุมน้ำใจของเขาให้เคารพระเบียบ และให้เคารพนับถือตัวผู้ปกครองด้วย
ก็แลผู้ปกครองจะสามารถควบคุมน้ำใจคนทั้งหมู่ ก็เพราะคุณธรรมของผู้ปกครอง ดังนี้
หลักธรรมในการปกครอง
ผู้ปกครองต้องมีอัธยาศัยประกอบด้วยเมตตากรุณา มุ่งหวังให้คนทั้งหมู่อยู่เย็นเป็นสุขทั่วกัน ตั้งใจช่วยเขาให้พ้นจากทุกข์ยากเดือดร้อน ไม่มักได้ ไม่เห็นแก่สุขเฉพาะตัวและเที่ยงธรรม
ผู้ปกครองต้องประกอบด้วยคุณธรรมเหล่านี้ และต้องแสดงให้คนในปกครองเห็น คือ ความหมั่นขยัน ความรอบคอบ ทำการงานสะอาด พิจารณาก่อนจึงทำ ระมัดระวัง เลี้ยงชีพชอบธรรม ไม่ประมาท ฉลาดในอุบาย รู้จักผ่อนปรน แก้ไขให้ร้ายกลับเป็นดี
ผู้ปกครองต้องทำตัวเป็นแบบอย่างสมเป็นผู้นำในข้อเหล่านี้ เคารพรักษาระเบียบ เอาใจใส่ต่อหน้าที่ เคารพรักษาระเบียบ เอาใจใส่ต่อหน้าที่ ทำอะไรทำจริง อดทนต่อความเหนื่อยยาก ขะมักเขม้นในการงาน เป็นคนตรงต่อเวลา เคารพประโยชน์ของผู้อื่น ยอมเสียสละเพื่อหมู่
ผู้ปกครองต้องรู้จักอ่านคน คนในโลกมี 3 จำพวก พวกหนึ่งรู้จักใช้ทั้งตัวเองทั้งผู้อื่น พวกหนึ่งรู้จักใช้ตัวเองแต่ไม่รู้จักใช้ผู้อื่น พวกหนึ่งไม่รู้จักใช้ทั้งตัวเองทั้งผู้อื่นต้องให้คนอื่นใช้ การใช้คนต้องรู้จักเลือกให้เหมาะแก่งาน ถ้าอ่านคนไม่เป็นก็เลือกไม่ถูก
ผู้ปกครองต้องรู้จักอุบายวิธีสำหรับจูงใจคนให้เกิดความสมัครใจเพราะการทำโดยถูกบังคับ ไม่ให้ผลดีเท่าการทำโดยสมัครใจ
ผู้ปกครองต้องรู้จักผูกใจคนให้รักและนับถือด้วยสังคหธรรม คือเผื่อแผ่ให้กัน พูดจาอ่อนโยนไพเราะ ช่วยเหลือไม่ดูดาย วางตนสมฐานะ ไม่ถือตัว เพราะหลักธรรมดามีอยู่ว่า ถ้ามีความรักความนับถือแล้ว ก็มีแก่ใจช่วยทำเอง โดยไม่ต้องออกปากและยอมให้ใช้ โดยความเต็มใจปราศจากรังเกียจ
ข้อควรสำนึก
ระเบียบจำเป็นแก่การปกครอง แต่ถ้ากวดขันระเบียบมากเกินไป แทนที่จะเรียบร้อย อาจกลายเป็นอลหม่านวุ่นวายก็ได้ เพราะคนยังไม่รู้ค่าของระเบียบ
ถ้าคนรู้ค่าของระเบียบทั่วกันแล้ว ก็ไม่ต้องให้ผู้ปกครองกวดขัน เขากวดขันตัวของเขาเอง
อุบายวิธีที่จะชักนำคนให้เล็งเห็นค่าของระเบียบ เป็นสิ่งจำปรารถนาเป็นคู่กันไปกับระเบียบ
ต้องรู้จักเอาใจเขามาใส่ใจเรา ไม่ทำอะไรเอาแต่ใจของตน
ไม่ใช่แต่คนที่อยู่ในปกครองเท่านั้นที่อาจทำผิด แม้ตัวผู้ปกครองเอง ก็อาจทำผิดได้
การที่เขาไม่เข้าใจคำสั่ง หรือทำอะไรไม่ถูกตามที่สั่งนั้น อย่าพึ่งลงโทษว่าเขาไม่รู้ภาษาคน อาจเป็นเพราะท่าพูดให้เขาเข้าใจไม่ได้ก็ได้
ถ้อยคำที่กระด้าง ไม่ไพเราะหู ย่อมปกปิดความหวังดีของผู้พูดเสีย
ในเวลามีอำนาจ แม้ทำผิดทำชั่วก็ปิดไว้ได้ เพราะเขาเกรงอำนาจไม่อาจพูด ในเวลาหมดอำนาจก็หมดคนเกรง ความผิดความชั่วก็โผล่ตัวให้คนเห็น อย่างที่ว่า “น้ำลดตอผุด”
ผู้ปกครองเป็นเป้าแห่งสายตาของคนทั้งหลายที่อยู่ในปกครอง เขาเห็นท่าน แต่ท่านอาจไม่เห็นเขา การกระทำของท่านนั่นแหละ แสดงให้เขาเห็นว่า ท่านเป็นผู้สมควรที่เขาจะรักเคารพนับถือหรือไม่
ผู้ปกครองที่ดี ต้องมีทั้งพระเดชและพระคุณ ถ้าขาดเสียอย่างใดอย่างหนึ่งก็ปกครองให้ดีไม่ได้ แต่พระคุณนั้นควรใช้เสมอ ส่วนพระเดชพึงเลือกใช้เมื่อจำเป็นจริงๆ
คัดลอกมาจาก หนังสือพิมพ์รายเดือน ธรรมลีลา กันยายน 2545 หน้า 10
พุทธวิธีบริหาร
Buddhist Style in Management